جراحی روباتیک پروتز چیست؟

استفاده از تکنولوژی روبات در زمینه های مختلف در دنیا روز به روز در حال گسترش می باشد. به موازات پیشرفت های تکنولوژی استفاده از ربات در حوزه درمان نیز بطور چشمگیر در حال توسعه می باشد. شاخه ارتوپدی نیز یکی از بخش هایی است که فناوری روباتیک در آن جای گرفته است و تعداد جراحی های ارتوپدی انجامی با فناوری رباتیک ، روز به روز در حال افزایش است. 

در بخش ارتوپدی، فناوری روبات در جراحی پروتز مفصل ران و زانو مورد استفاده قرار می گیرد که انتظار می رود در آینده نزدیک در جراحی های شانه، ستون فقرات و تومورها نیز مورد استفاده قرار گیرد.

در واقع سیستم روباتیک سیستم کمکی در جراحی های پروتز مفصل زانو و لگن می باشد. برنامه ریزی عمل جراحی، ارزیابی شرایط بیمار و انجام عمل جراحی تحت کنترل جراح ارتوپدیک با کمک روبات انجام می گیرد. 

طبق بررسی های بعمل آمده با تجربه ترین جراحان نیز در جایگذاری دستی ایمپلنت (پروتز) دارای حاشیه خطا می باشند.

مهمترین ویژگی جراحی روباتیک را چنین می توان توصیف کرد که برش های استخوانی که بایستی در حین جراحی ایجاد شوند، قبل از جراحی در محیط کامپیوتری طراحی شده و پس از اینکه پروتز به شکل ایده ال در موقعیت مناسب خود قرار گرفت، برش استخوانی به کمک بازوی رباتیک بروشی بدون خطا انجام می گیرد. این امر (قرار گرفتن پروتز در پوزیشن ایده ال) باعث می شود تا ساییدگی و شل شدن پروتز دیرتر اتفاق افتد و ماندگاری پروتز بیشتر شود. تمامی مداخلات رباتیکی توسط پزشک جراح اعمال می شود و لازم بذکر است که انجام جراحی رباتیک نیاز به آموزش و گواهینامه خاص می باشد. 

سیستم ارتوپدی تعاملی بازوی روباتیک چیست؟

امروزه شرکت های مختلف دارای سیستم هایی در زمینه جراحی روباتیک یا نویگیشن هستند. که اکثر سیستم ها فقط از سیستم نویگیشن استفاده می کنند. سیستم های جهت یابی نقش راهنما را برای جراح ایفا می کنند. سیستم نویگیشن با سیستم ارتوپدی تعاملی بازوی روباتیک، یکسان نیستند. در سیستم روباتیک، هم مسیر نشان داده می شود هم بکمک بازوی روباتیک حاشیه خطای جراحی کاهش پیدا کرده  و حاشیه خطا به حد میلی متری می رسد.

در مرکز ما، از سیستم ارتوپدی تعاملی بازوی روباتیک، سیستم روباتیک MAKO، که توسط Stryker ساخته شده است، استفاده می شود.

سیستم MAKO نه تنها دارای سیستم نویگیشن می باشد بلکه همزمان دارای بازوی روباتیکی ویژه می باشد که به کمک آن امکان انجام برش های استخوانی با اطمینان از درستی برش ها میسر می باشد.

سیستم ارتوپدی تعاملی بازوی روباتیک از سه واحد اصلی شامل ماژول کنترل و هدایت کامپیوتری، دوربین ، و پایه نمایش تشکیل شده است.

به لطف این سیستم، پزشک می تواند برنامه ریزی دقیق جراحی مختص بیمار را انجام داده و اعمال نماید. در حین عمل، بازوی روباتیک مخصوص که در دیگر سیستم ها وجود ندارد (تصویر شماره 1) شرایط ایده الی را برای جراح در زمینه آماده سازی و قرار دادن صحیح پروتز و انجام برش های استخوانی،  فراهم می کند.

علاوه براین یکی دیگر از مزایای مهم که در سایر سیستم ها وجود ندارد این است که بدلیل انجام ارزیابی های دقیق ، ریسک در رفتگی پروتز را به حداقل رساندن می رساند.  مخصوصا با ارزیابی های دقیق در ناحیه کمر بیمار، در پروتزهای لگنی این ریسک به حداقل می رسد.

شکل 1: نمایی از بازوی روباتیک مورد استفاده در پروتز لگن و زانو

مزایای مهم سیستم ارتوپدی تعاملی بازوی روباتیک

• با تصویربرداری کامپیوتری مفاصل بیمار ، آنالیز سه بعدی ساختار مفصل میسر گردیده و در نهایت برنامه ریزی جراحی ویژه هر بیمار اعمال می شود. بدین ترتیب شرایطی فراهم می گردد تا از برش های غیر ضروری استخوان و آسیب بافتی جلوگیری گردد.
• از آنجایی که قرار دادن پروتز را می توان به طور خاص برای بیمار برنامه ریزی کرد، تعادل و ثبات بافت نرم برای بیمار فراهم می شود.
• به کمک بازوی روباتیک، با لمس نواحی استخوانی لازم در حین جراحی، شکل مفصل بیمار آشکار می شود (Haptic Feedback). به این ترتیب، داده ها به طور مداوم توسط پزشک در طول جراحی کنترل می شود و اطمینان حاصل می شود که برش های استخوانی بدون خطا ایجاد می شود.